fliermarianne@gmail.comZuurdesem brood bakken voor beginners
Het maken van zuurdesem brood is een heerlijke en ambachtelijke mannier om brood te bakken die steeds meer mensen thuis proberen. Het klinkt misschien ingewikkeld, maar met een beetje geduld en de juiste kennis kan iedereen het leren. In dit artikel neem ik je stap voor stap mee in het proces van zelf zuurdesem brood maken. Ontdek al lezend hoe je met eenvoudige ingrediënten en wat liefde voor bakken, heerlijk knapperig zuurdesem brood op tafel zet.
Wat is zuurdesem brood?
Voordat we beginnen met bakken, is het handig om te weten wat zuurdesem brood nou eigenlijk is. Zuurdesem brood wordt gemaakt met een natuurlijke gistcultuur, de zuurdesem starter. Deze starter, die bestaat uit niets meer dan water en bloem, wordt gefermenteerd en zorgt ervoor dat het brood rijst zonder de noodzaak van commerciële gist. Dit fermentatieproces geeft het brood zijn unieke smaak, knapperige korst en maakt het ook nog eens langer houdbaar.
Zelf een zuurdesemstarter maken
Voordat je kunt beginnen met het bakken van zuurdesem brood, heb je een zuurdesemstarter nodig. Deze starter is de sleutel tot het succes van je brood en bestaat simpelweg uit bloem en water. Maar hoe maak je zo’n starter? Geen zorgen, ik leg je stap voor stap uit hoe je dit doet. Het proces duurt ongeveer 5-7 dagen, maar met een beetje geduld heb je uiteindelijk een levendige en sterke starter die je keer op keer kunt gebruiken.
Wat is een zuurdesemstarter?
Een zuurdesemstarter is een natuurlijk gistingsmiddel dat wordt gemaakt door bloem en water te mengen en het mengsel een paar dagen te laten fermenteren. Tijdens dit proces ontwikkelen wilde gisten en melkzuurbacteriën zich in het mengsel, wat zorgt voor de fermentatie van het deeg en de unieke smaak van zuurdesem brood. De starter is eigenlijk een levend organisme dat moet worden “gevoed” om actief en krachtig te blijven.
Wat heb je nodig?
– Bloem of meel: Je kunt verschillende soorten bloem gebruiken, maar biologische volkorenbloem of roggemeel is ideaal om te beginnen, omdat deze soorten meer voedingsstoffen bevatten voor de gisten en bacteriën.
– Water: Gebruik het liefst gefilterd of mineraalwater, aangezien eventuele chloor in kraanwater de groei van de gisten kan verstoren.
– Een zuurdesem pot of een gewone schone glazen pot: Een glazen of plastic pot met een deksel dat je losjes kunt afsluiten.
Stap-voor-stap gids om je eigen zuurdesemstarter te maken
Dag 1: De Start
– Meng 50g volkorenbloem met 50g water in je pot. Roer goed door zodat er geen klontjes zijn.
– Bedek de pot losjes met een deksel of een doek. Dit zorgt ervoor dat er lucht bij kan komen, wat belangrijk is voor de fermentatie.
– Laat de pot op kamertemperatuur staan, bij voorkeur op een plek waar het tussen de 20 en 25 graden Celsius is.
Dag 2: Eerste tekenen van leven
– Op dag 2 zul je waarschijnlijk nog niet veel verandering zien, maar dat is normaal. Meng opnieuw 50g volkorenbloem en 50g water door het mengsel van de vorige dag.
– Roer goed door en bedek de pot weer losjes. Laat het opnieuw 24 uur staan op kamertemperatuur.
Dag 3: Bubbels en geur
– Op dag 3 zou je wat bubbels moeten beginnen te zien in je mengsel, een teken dat de gisten en bacteriën hun werk doen. Het mengsel kan ook een licht zure geur beginnen te krijgen.
– Voeg opnieuw 50g bloem en 50g water toe, roer goed en laat het weer 24 uur staan.
Dag 4: Voeden en groeien
– Tegen dag 4 zou je starter levendiger moeten zijn met meer bubbels en een duidelijkere zure geur. Dit is een goed teken!
– Gooi de helft van je starter weg, dat is 150 gram (of gebruik het in een ander recept, zoals pannenkoeken of wafels).
– Voeg 50g bloem en 50g water toe aan de overgebleven starter. Roer goed en laat het opnieuw rusten.
Dag 5-6: Versterken van de starter
– Herhaal op dag 5 en 6 hetzelfde proces: gooi de helft van de starter weg, voeg 50g bloem en 50g water toe, en roer goed door. De starter zou nu sterk en actief moeten zijn, met veel bubbels en een frisse, licht zure geur.
– Als je starter binnen 4-6 uur na het voeden in volume verdubbelt, is hij klaar om te gebruiken in je zuurdesem brood. Als het niet verdubbelt, blijf het voeden en geef het nog een paar dagen de tijd.
Dag 7: Klaar voor gebruik!
– Op dag 7 zou je zuurdesemstarter volledig actief en klaar voor gebruik moeten zijn. Je kunt nu beginnen met het bakken van je eerste zuurdesem brood!
– Als je de starter niet direct gaat gebruiken, bewaar hem dan in de koelkast en voed hem minimaal één keer per week om hem levend en actief te houden.
Tips voor een sterke zuurdesemstarter
– Consistentie: Zorg ervoor dat je steeds dezelfde hoeveelheden bloem en water toevoegt. Dit helpt de starter om consistent te blijven in zijn activiteit.
– Geduld: Het kan soms wat langer duren voordat een starter volledig actief is, afhankelijk van de temperatuur en de bloem die je gebruikt. Geef niet op als het wat langer duurt.
– Voed de starter regelmatig: Zelfs als je niet van plan bent om te bakken, is het belangrijk om de starter te blijven voeden. Een goed gevoede starter is essentieel voor succesvol zuurdesem brood.
Met je eigen zuurdesemstarter in de koelkast heb je altijd de mogelijkheid om vers zuurdesem brood te bakken. Het is een investering in tijd, maar de beloning is een ongelooflijk smaakvol en gezond brood dat je met trots zult bakken en delen. Veel succes en vooral veel bakplezier!
Zelf zuurdesem brood maken: Stap-voor-stap
Nu je een actief zuurdesemstarter hebt kun je gaan beginnen met het maken va je eerste brood. Heb je geen actief zuurdesemstarter dan kun je ook altijd kijken of iemand in je omgeving wat van zijn of haar starten met jou wilt delen.
Het maken van zuurdesem brood is niet moeilijk, maar het vergt wel wat tijd en toewijding. Hier is een eenvoudig recept om je op weg te helpen.
Ingrediënten:
– 500g biologische bloem (tarwe- of speltbloem)
– 300g water
– 100g actieve zuurdesem starter
– 10g (keltisch zee-)zout
Zo maak je het:
1. Starter activeren: Zorg ervoor dat je starter actief is. Is deze niet actief, begin dan met het voeden van je zuurdesem starter. Voeg gelijke delen bloem en water toe en laat het mengsel een paar uur rusten tot het actief en bubbelend is.
2. Deeg bereiden: Meng in een grote kom eerst de zuurdesemstarter en het water. Los daarna het zout erin om en voeg de bloem toe. Zorg ervoor dat alles goed gemengd is. Laat het mengsel 30 minuten rusten. Dit proces heet autolyse en helpt bij het ontwikkelen van gluten.
3. Kneed het deeg: Na 30 minuten ga je het deek ‘kneden’. Dit doe je door de deegbal aan één kan 10-20 centimeter uit te rekken en dit weer terug te leggen op het midden van de deegbal. Je draait hierna de kom een kwartslag en je herhaalt wat je net hebt gedaan: je pak het deeg op aan één kant en rekt dit 10-20 centimeter uit en je legt het deeg vervolgens rustig op het midden. Herhaal dit nog twee keer totdat je helemaal rond bent geweest.
4. Herhaal punt 3 nog 3 keer zodat je in totaal 4x het deeg heb ‘gekneed’ / uitgerekt.
5. Lange fermentatie: Laat het deeg rusten op kamertemperatuur. Dit kan variëren van 4 tot 24 uur, afhankelijk van de omgevingstemperatuur en hoe zuur je het brood wilt hebben.
6. Vormen en tweede rijs: Vorm het deeg tot een bol of langwerpig brood en leg het in een rijsmandje of op een met bloem bestoven doek. Laat het opnieuw rijzen tot het in volume is verdubbeld.
7. Bakken: Verwarm je oven voor op 230°C. Als je een gietijzeren pan hebt, zet deze dan ook in de oven om op te warmen. Heb je geen pan? Geen zorgen, ik leg later uit hoe je zonder pan zuurdesem brood kunt bakken. Bak het brood eerst 25 minuten met dekstel op de pan en vervolgens nog eens 20-25 minuten zonder deksel op de pan, tot de korst goudbruin en knapperig is.
8. Afkoelen en bewaren: Laat het brood volledig afkoelen voordat je het aansnijdt. Bewaar het daarna in een linnen of papieren zak om de korst knapperig te houden.
Zuurdesem brood bakken: Broodbakmachine versus oven
Als je een broodbakmachine hebt, vraag je je misschien af of je deze kunt gebruiken om zuurdesem brood te maken. Het antwoord is ja, met een paar kanttekeningen. Een broodbakmachine kan het kneden en rijzen een stuk makkelijker maken, vooral als je weinig tijd hebt. Maar zuurdesem brood maken in een broodbakmachine vereist wat experimenteren. Je moet wellicht de rijs- en bakinstellingen aanpassen om het perfecte resultaat te krijgen.
De oven geeft je veel meer controle over het bakproces en maakt de kans op slagen een stuk groter. De hitte in de oven zorgt voor een betere ovenrijs (de snelle uitzetting van het deeg in de eerste minuten van het bakken), wat leidt tot een luchtiger en knapperiger brood. Dus, als je de tijd hebt, zou ik je aanraden om het brood in de oven te bakken voor het beste resultaat.
Bakken met of zonder gietijzeren pan
Veel zuurdesem fanaten zweren bij het bakken in een gietijzeren pan. En niet zonder reden! De pan zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling en houdt de stoom vast, wat resulteert in een heerlijk knapperige korst.
Maar, als je geen gietijzeren pan hebt, betekent dat niet dat je geen lekker zuurdesem brood kunt bakken. Je kunt ook een bakplaat gebruiken. Het brood zal nog steeds lekker smaken, al kan de korst iets minder dik zijn. Een goede tip is om een ovenschaal met water onderin de oven te zetten. Dit creëert stoom, wat de korst een mooie glans en extra knapperigheid geeft. Zelf heb ik ook succes gehad door het brood te bakken in een aardenwerken tajine, dus dat kan ook nog een optie zijn. Een laatste optie is een broodblik of cakeblik, gebruik er dan wel twee om de tweede op z’n kop op de eerste te zetten tijdens het eerste gedeelte van het bakken.
Gezondheidsvoordelen van zuurdesembrood
Zuurdesembrood is niet alleen lekker, maar ook nog eens gezond. Het fermentatieproces breekt namelijk een deel van het gluten en de fytinezuur af, wat het brood makkelijker verteerbaar maakt en zorgt voor een betere opname van mineralen. Daarnaast heeft zuurdesembrood een lagere glycemische index dan gewoon wit of volkorenbrood, wat betekent dat het minder snel je bloedsuikerspiegel doet stijgen. Veel mensen ervaren dat zuurdesem brood vriendelijker is voor hun darmen en minder snel een opgeblazen gevoel veroorzaakt. Ook lekker met een glas melk kefir!
In vergelijking met volkorenbrood bevat zuurdesem brood mogelijk minder vezels, afhankelijk van het gebruikte meel. Echter, de fermentatie maakt de voedingsstoffen in het brood beter beschikbaar voor je lichaam, wat het een uitstekende keuze maakt voor een gezond dieet.
De leukste boeken over zuurdesembrood bakken
Het boek Zuurdesem leert zowel de beginnende als de gevorderde (zuurdesem)bakker stap-voor-stap de geheimen van heerlijk desembrood.
In dit boek leer je alles wat je moet weten om een desem-expert te worden. Het behandelt de basisprincipes van het maken van een desemstarter: van het kiezen van het juiste meel tot het voeden en onderhouden van je starter. Je onderzoekt de fijne kneepjes van de fermentatie en toont hoe je dit proces kunt beheersen, en het gaat uiteraard ook in op het vormen, insnijden, bakken en bewaren van het brood.
Red Zuurdesem is een met liefde gebakken boek waarin traag gefermenteerde ideeën uit zowel de praktische als de theoretische wereld met succes worden gecombineerd tot één geurig geheel, rijkelijk belegd met tips en formules om zelf aan de slag te gaan.
Met dit boek bak je in een mum van tijd de lekkerste zuurdesembroden en -broodjes in je eigen oven. Van tarwe, spelt of rogge tot zelfs aardappelen, pompoenpitten of olijven: maak kennis met de gevarieerde recepten in dit boek en ontdek wat zuurdesem precies is, hoe je hem zelf maakt en welk meel het meest geschikt is. Bovendien krijg je concrete oplossingen voor als het misgaat en het deeg niet doet wat het moet doen.
Een Engels book over Sourdough, oftewel zuurdesem met prachtige foto’s. Zowel informatie om te beginnen als allerlei recepten en ideeën wat te doen met het deel van je starter wat je eigenlijk zou weggooien.
In haar tweede prachtig geïllustreerde bakboek verklapt de Sloveense Anita Sumer de geheimen van het lekkere brood van onze grootmoeders. Ze maakt niet alleen brood met het desemdeeg, maar ook zout en zoet gebak als fougasse, naanbrood, hamburgerbroodjes, kaneelbollen, wafels en panettone. Naast de 77 recepten vind je opnieuw een uitgebreide inleiding hoe je het deeg moet opstarten en verder verwerken, wat er fout kan gaan en waar je het mee kunt combineren.
Een Engels boek, zowel voor de beginners als de meer ervaren bakkers. Vol met recepten voor broden en pizza’s. Ook vind je recepten voor andere soorten starters zoals poolish en biga.
In Bakken met zuurdesem legt Bryan Ford je haarfijn uit hoe je met je zelfgemaakte zuurdesemstarter kunt bakken. En dan is het aan jou en je handen, want hoe meer je het in de vingers krijgt, hoe fijner je het zult vinden om je eigen zuurdesembrood te bakken. Bak je eigen volkorenbrood, ciabatta, bagels, pizza, focaccia, kaasbroodjes… en geniet van het broodbakken en het resultaat.
Workshop zuurdesem brood bakken
Ben je enthousiast geworden over zelf zuurdesem brood maken, maar wil je net dat beetje extra hulp? Dan is een online workshop zuurdesem brood bakken iets voor jou! In deze workshop leer je van een meesterbakker hoe je stap voor stap je eigen zuurdesem brood kunt bakken. Van het maken van de starter tot het bakken van een knapperig brood, je krijgt alle tips en tricks om je bakvaardigheden naar een hoger niveau te tillen. Na de workshop ben je klaar om in je eigen keuken aan de slag te gaan en je vrienden en familie te verrassen met versgebakken zuurdesembrood.
Met deze uitgebreide gids ben je helemaal klaar om aan de slag te gaan. Of je nu kiest voor het gemak van een broodbakmachine of de traditionele manier van bakken in de oven, je zult zeker genieten van de smaak en voldoening van je eigen zelfgemaakte zuurdesem brood. Veel bakplezier!
[…] je mee. Nu is het tijd om er heerlijke broden mee te maken. Zin om te beginnen? Probeer eens een simpel zuurdesembrood met alleen bloem, water en zout. Heb je behoefte aan meer uitleg in video vorm, check dan de online […]