Tomaten fermenteren: zo doe je dat stap voor stap

Het is weer zover: de zomerzon heeft zijn werk gedaan en ineens hangen je planten vol met rode, rijpe tomaten. Het ene moment wacht je nog ongeduldig op de eerste rode exemplaren, en het volgende moment heb je emmers vol. Natuurlijk kun je er pastasaus, soep of chutney van maken. Maar wist je dat je tomaten ook heel goed kunt fermenteren?

Fermenteren is een eeuwenoude manier om groente te bewaren, en bij tomaten levert het een verrassend lekkere en gezonde toevoeging aan je voorraadkast op. Ze worden friszuur, vol umami en krijgen een smaak die je niet in de supermarkt vindt.

Waarom tomaten fermenteren?

Tomaten zijn van zichzelf al rijk aan smaak, maar door fermentatie krijgen ze net dat beetje extra diepte. Denk aan een kruising tussen een ingelegde olijf en een zongedroogde tomaat – maar dan frisser. Bovendien:

• Je verlengt de houdbaarheid zonder koken of invriezen.
  
• Het is gezond: tijdens de fermentatie ontstaan melkzuurbacteriën die goed zijn voor je darmen.
  
• Het is makkelijk: je hebt maar een paar ingrediënten nodig en de natuur doet het meeste werk.
  

Welke tomaten kun je het beste fermenteren?

In principe kun je alle soorten tomaten gebruiken, maar er zijn wel een paar tips:

• Kleine tomaten (cherry- of snoeptomaatjes): ideaal omdat ze stevig blijven en mooi rond in de pot zitten.
  
• Roma of pruimtomaten: ook geschikt, snijd ze dan doormidden.
  
• Grote vleestomaten: kunnen ook, maar die worden sneller zacht en papperig. Gebruik ze bij voorkeur in stukken en verwerk ze later bijvoorbeeld in een saus.
  

Let op: gebruik altijd rijpe, gave tomaten zonder plekken of schimmel. Wat je inlegt, komt er ook weer uit.

Benodigdheden

Voor een pot van 1 liter:

• ± 500 g kleine tomaten
  
• 10 g keltisch zeezout (ongeveer 2% van het tomatengewicht)
  
• 2 teentjes knoflook (optioneel)
  
• een takje verse kruiden zoals dille, basilicum of oregano
  
• 1 rode peper of wat chilivlokken (optioneel, voor pit)
  
• water (liefst gefilterd of gekookt en afgekoeld, om chloor te vermijden)
  
• een schone glazen pot met deksel of waterslot
  
• eventueel een fermentatiegewicht of klein schaaltje om de tomaten onder water te houden
  

Stapsgewijs tomaten fermenteren

1. Voorbereiden
   
   • Was de tomaten.
     
   • Prik er met een vork of satéprikker een klein gaatje in zodat de gassen tijdens het fermenteren kunnen ontsnappen.
     
2. Zout mengen
   
   • Weeg je tomaten.
     
   • Reken 2% keltisch zeezout van het totale gewicht.
     
   • Meng dit zout goed door de tomaten (en kruiden/knoflook) in de pot.
     
3. Water toevoegen
   
   • Voeg water toe totdat de tomaten net onderstaan.
     
   • Roer of schud even zodat het zout goed oplost in het vocht dat vrijkomt.
     
4. Zorgen dat alles onder water blijft
   
   • Zorg dat de tomaten goed onder water staan. Gebruik eventueel een fermentatiegewicht, of leg een klein schoon schaaltje of glaasje op de tomaten.
     
5. Afsluiten
   
   • Sluit de pot losjes af met een deksel of gebruik een waterslot. Zo kan het koolzuurgas ontsnappen, maar komt er geen zuurstof bij.
     
6. Fermenteren
   
   • Zet de pot op kamertemperatuur, uit direct zonlicht.
     
   • Laat 3 tot 7 dagen staan. Proef dagelijks: hoe langer je wacht, hoe zuurder en complexer de smaak wordt.
     
7. Bewaren
   
   • Als de smaak goed is, draai je het deksel stevig dicht en bewaar je de pot in de koelkast. Daar zijn ze nog wekenlang houdbaar.
     

Hoe smaken gefermenteerde tomaten?

Gefermenteerde tomaten hebben een friszuur profiel, met een lichte bubbeligheid en veel umami. Het doet een beetje denken aan ingelegde olijven of augurkjes, maar dan met die volle tomatensmaak erbij.

Waar kun je ze bij gebruiken?

Je kunt ze op allerlei manieren inzetten:

• Salades: snijd ze door een frisse zomersalade met mozzarella en basilicum.
  
• Pizza: gebruik ze als topping in plaats van standaard tomatensaus.
  
• Brood en borrelplank: heerlijk bij kaas, olijven en een glas wijn.
  
• Pasta: snijd een paar tomaten door een warme pasta voor een extra kick.
  
• Sauzen: blend ze mee in een saus voor een bijzondere, diepe smaak.
  

Tips voor variaties

• Voeg een stukje citroenschil toe voor frisheid.
  
• Gebruik verse kruiden zoals rozemarijn of tijm voor een mediterraan tintje.
  
• Voeg een snufje mosterdzaad of venkelzaad toe voor een kruidige bite.
  

Gezondheidsvoordelen

Tijdens het fermenteren zetten melkzuurbacteriën de natuurlijke suikers in tomaten om in melkzuur. Dat zorgt niet alleen voor de kenmerkende smaak, maar ook voor:

• Een boost voor je darmflora (goed voor de spijsvertering en je weerstand).
  
• Betere opname van voedingsstoffen.
  
• Meer variatie in je voeding: gefermenteerde producten zijn een waardevolle aanvulling op een gezond eetpatroon.
  

Zo kun je je overvloed aan tomaten niet alleen bewaren, maar ook omtoveren tot iets bijzonders. Een simpele manier om de zomer langer vast te houden – én je bord een smaakexplosie te geven.